دنیای رنگ ها

زهرا محبی/ دبیر هنر 

مقدمه 

  رنگ ها جایگاه خاصی در زندگی انسان دارند . چنان با محیط اطراف ما همراه شد ه اند که تنها زمانی پی به وجودشان می بریم که یکباره خود را به ما نشان دهند

برای مثال هنگام خرید لباس ، موقع انتخاب رنگ اتاق ، پشت چراغهای راهنمایی ، موقع تماشای گل ها در تابستان یا برگ درختان در پاییز، طبیعی است که ما

هرکدام رنگی و یا رنگ هایی را در نسبت به سایر رنگها بیشتر دوست داشته باشیم و یا اینکه زیاد خوشایند ما نباشند . معلوم است که رنگ پیراهن و زینت آلات ، خانه و اتومبیل را از رنگ های مورد علاقه مان ا نتخاب می کنیم . این موضوع مشخص می کند که هر رنگ احساس خاصی را در ما به وجود می آورد .

رنگ نیرویی را در اختیار ما می گذارد که طبیعی و شفابخش است . رنگ می تواند روح و روان انسان را شفا دهد و نشاط آور باشد .البته در صورتی که یاد بگیریم دیدی آگاهانه نسبت به رنگ داشته باشیم و تأثیر آ نها را درک کنیم .

رنگها و ویژگیهای روانی آنها رنگ بیانگر و بازتاب احساسا ت ماست و ارتباط

محسوسی با زندگی ما دارد رنگ چون طول موج دارد در حیطه علم نیز بررسی می شود با این حال مانند روان انسان غیر ملموس اس ت . نیوتن اولین کسی بود که 

درباره ی ویژگی ماهیت نور تحقیقاتی کرد و آزمایشهای گوناگونی را انجام داد تا توانست نور سفید مثلاً نور خورشید را با عبور از یک منشور به رنگ های دیگر تجزیه کند . موفقیت دیگر نیوتن این بود که ثابت کرد هرکدام از رنگ ها طول موج مخصوصی دارند و نور خود را در سطح انرژی متفاوتی ساطع می کنند برای درک بهتر این موضوع می توان امواج دریا را پیش خود تصور کنید. موج های بلندتر نیروی فوق العاده زیادی دارند یعنی امواج بلندتر انرژی جنبشی بیشتری نسبت به    مو ج های کوچکتر دارند . طبق این الگو سطح انرژی هر رنگ با رنگ دیگر فرق   می کند . این کشف نیوتن سرآغاز پژوهش هایی درباره ماهیت رنگ ها ، چگونگی انتشار انرژی جنبشی و علت درخشندگی خیره کننده آ نها بود . شاید در کودکی ساعت ها غرق نقاشی کردن می شدیم .

دنیای اطراف را فراموش می کردیم و از رنگ کردن لذت می بردیم . نقاشی کردن در کودکی اولین تلاش ناخود آگاه ما برای استفاده از نیروی درمانی رنگ ها بوده است.

رنگ ها بیانگر ناراحتی های روحی و ذهنی هستند ، حالت هایی که جرأت بیان آن را به دیگرا ن نداریم رنگ ها به ما تعادل روحی می دهند و این چیزی جز سلامت روانی   نیست . روشهای مختلفی در جهت رسیدن به آر امش روانی با استفاده از رنگ ها وجود دارد که به مواردی از آنها اشاره میشود . 

 تمرکز بر رنگ  

بهترین حالت انجام دادن این تمرین قرار گرفتن با چشم بسته مقابل یک منبع نور قوی ، مثل یک نقطه نورانی است. در هوای آزاد تا جایی که برای چشمها ضرر ندارد در کمال آرامش مقابل منبع نوری قراربگیرید ، نور براحتی از بین پلکها وارد چشم می شود . بعد از مدتی جلوی چشم نور قرمز خیره کنند ه ای می بینید .

سعی کنید با اراده ، رنگ قرمز جلوی چشم را به رنگ های زرد ، سبز یا آبی تغییر دهید . یا برعکس قرمز را به بنفش ، آبی ، سبز و زرد تغییر دهید .

وقتی بر روی رنگ های گرمی چون قرمز ، نارنجی و زرد تمرکز کرده باشید ، پلکها براحتی از هم باز می شوند . اما با رنگ های سردی چون فیروزه ای ، آبی و بنفش احساس می کنید پلک ها سنگین شد ه اند . این تمرین را با رنگ های دلخواه خود انجام دهید .

رنگ هایی که بر آنها تمرکز م ی کنید باید خالص و شفاف باشند تا تاثیر شان بیشتر شود و از رنگ هایی که سیاه و سفید در آنها باشد استفاده نکنید .  

در موقع انجام دادن تمرین راحت و منظم نفس بکشید و خیلی طبیعی باشید اگر تمرین تمرکز روی دایره رنگ را تنها دوبار در هفته و هر بار بمدت ده تا پانزده دقیقه

انجام دهید ، خیلی زود بر افکارتان مسلط خواهید شد . به علاوه این تمرین کمکی است تا شما به سلامت روحی ، روانی و جسمی پایدار برسید.

چگونگی انتخاب رنگ و تأثیر آن بر روان انسان تمرکز بررنگ ها ، به ویژه در هنگام ابتلا به بیماری ، یا وقتی که قصد دارید عضوی از بدن را تقویت کنید ،

توصیه می شود ، به عنوان مثال : برای درمان افسردگی و احساس تنهایی ، تمرکز بر رنگ های گرم ، نشاط آور خواهد بود . نارنجی به عنوان نقطه عطف گرمای طیف

نور ، احساس گرمای شدیدی را در انسان پدید می آورد وقتی تصمیم می گیرید رنگ درمانی را انتخاب کنید ، باید به این نکته توجه داشته باشید که تطابق رنگ انتخابی با رنگ لباستان بر روند درمان تأثیر می گذارد . رنگ لباس بخصوص لبا س های زیر تأثیربسیار زیادی بر درمان دارد ، چون بدن در مقابل امواج رنگ ها مقاومت می کند و مدتی طولانی طول میکشد تا با آنها ارتباط برقرار کنیم ، پس پوشیدن لباس

همرنگ با رنگ مورد آزمایش در تسریع ایجاد ارتباط مؤثر است . رنگ هایی که برای لباس رو انتخاب م ی کنید ، به طور مستقیم و غیر مستقیم بر رفتار شما تاثیرمی گذارد . از یک طرف بر رفتار شما و از طرف دیگر بر رفتار افرادیکه با آنها برخورد می کنید . آنها مطابق با رنگی که لباستان دارد ، واکنش نشان می دهند . مثلاً همه می دانیم رنگ سیاه ناخواسته انسان را از محیط اطراف جدا می کند ، چون درخشش رنگ سیاه حاکی از انزوای مطلق است . آبی نماد روان است رنگ آبی احساس سرما را در ما بوجود می آورد . از نظر پزشکی این رنگ به مفهوم انقباض است، بنا براین برای درمان تب مؤثر است و اغلب در درمان التهاب های پوستی به کار می رود .

فشارخون را می توان به کمک رنگ آبی پایین آورد . هنگام بیماری و خستگی نیاز به این رنگ بیشتر می شود. با این حال اگر بیشتر رنگ به کار رفته درنقاشی آبی باشد توصیه می شود اتاق خواب کسانی که دچار اختلالات خواب هستند به رنگ آبی باشد ، نور آبی روشن انسان را به خوابیدن ترغیب می کند و  سیستم عصب را عمیقاً آرام می نماید. آبی رنگیست که احساس رضایت را در انسان به وجود می آورد. اگر در نقاشی تعادلی از رنگ های زرد و آبی باشد نشان از تعادل روحی و روانی نقاش دارد . آبی رنگ محافظه کاری ، موفقیت ، فداکاری ، تفکر و درون نگری است ،

بنابراین آبی مشخصه افرادی است که با تلاش و کوشش به موفقیت می رسند . با دیگران روابط مناسبی دارند و به ندرت کا ر ی را براساس تمایلات آنی خود انجام میدهند اما با دقت و مهارت آن را کنترل می کنند  رنگ قرمز در روان شناسی به مفهوم اعتماد بنفس است، از این رو در درمان ترس از این رنگ بهره می گیرند در رنگ درمانی برای به جریان انداختن مجدد انرژی ذخیره شده بدن و افزایش گرما ی آن از رنگ قرمز استفاده می کنند . رنگ قرمز به ویژه زمانی که با زرد مخلوط می شود ، بدن را گرم م ی کند و انرژی آنرا بالا می برد توجه داشته باشید رنگ قرمز بیش از هر چیزباعث تحریک سرخرگها م ی شود که سلامت و نشاط فراوانی به دنبال دارد و در درمان سستی ، بی حالی و افسردگی بسیار مؤثر است . رنگ قرمز در درمان بیماری های خونی بسیار مؤثر است . مثلاً در درمان مسمومیت های خونی ، لباس های زیر بیمار باید برای مدت طولانی – تقریباً 2 تا 3 ماه رنگ قرمز خالص باشد و روزانه پانزده تا بیست دقیقه غرق تماشای رنگ قرمز خالص شود ، یا فکرش را روی رنگ قرمز متمرکز کند. در موقعی که احساس کردید بدنتان کمبود انرژی دارد و یا ضعف جسمی دارید ، رنگ قرمز را در ذهنتان تصور کنید . رنگ زرد بیشتر با روح و روان سر و کار دارد ، هم  افراد عاقل و با هوش آن را انتخاب می کنند ، هم افراد عقب مانده ذهنی . سر و کار داشتن بارنگ زرد به ما کمک می کند تا به مجهولات و اختلالات وجودمان پی بریم . نیروی شفابخش رنگ زرد ، بیانگر حالات زنانه این رنگ است.

تیپ زرد به نوآوری ، خلاقیت و حکمت علاقه مند است . زرد در درمان افسردگی های عصبی به خوبی  کارساز است و به عنوان درمان ضد افسردگی شناخته شده است  در درمان افسردگی با رنگ زرد معمولاً بدن واکنش های دفاعی چون سوزش چشم از خود بروز می دهد ، اما درست با همین تحریک چشم ، سیستم عصبی نیز تحریک می شود و به این طریق تمام بدن نیرویش را برای مقابله با افسردگی فرا م ی خواند ، چون رنگ زرد سیستم عصبی را نیز تحریک می کند ، این نامیده اند . رنگ زرد در « خوراک اعصاب » رنگ را کارهایی که تفکر و خلاقیت در آنها نقش دارد

سودمند است ، از این رو توصیه می شود به میز تحریرتان رنگ زرد بزنید .

مبانی روانشناسی و جمع بندی کلی از خصوصیات برخی از رنگ ها خاکستری : گوشه گیری ، عدم فعالیت و بی تفاوتی

 آبی : نیاز به آرامش کامل و خشنودی خاطر و علاقه مند زیاد به دوستان و نزدیکان .

 سبز : پشت کار و استقامت ، قدرت اراده ، غرور و بلند پروازی

 قرمز : داشتن آرزوهای بسیار – شور و شوق زندگی – تهور و قدرت اراده

زرد : پیشرفت بلامانع ، امید به حل مشکلات زندگی  

بنفش : روحیه شاعرانه و رومانتیک ، دوستار هنر و زیبایی ، متکی بودن بر دیگران

قهوه ای : نیاز شدید به آسایش جسمی و روحی ، فعال ، علاقه بسیار زیاد به خانواده

سیاه : بی علاقگی به زندگی ، نفی هرچیز ، بدبینی و ناباروری و لجاجت

آبی تیره (سرمه ای ) : اندیشیدن درباره ی این رنگ از یک تاثیر آرامبخش در سیستم اعصاب مرکزی  برخوردار است ، آبی تیره از عمق و کمال چشمگیری  برخوردار است ، به ویژه مطلوب افرادی است که اضافه وزن دارند و نشانگر خشنودی و کامیابی است

نتیجه دیدگاههای مربوط به ماهیت رنگ ها را دانستیم .ولی مهمترین دیدگاه این است که رنگ با دیگر پدید ه های طبیعی تفاوت دارد و این جمله نشانگر پیچیدگی مفهوم

رنگ است که هرکس با رنگ سرو کار دارد باید برای فهمیدن آن پا به دنیای رنگ ها بگذارد.

منابع :

1- آژند، یعقوب؛ و دیگران، ( 1385 ). مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران، چاپ اول.

2- پاکباز، رویین، ( 1383 ). دایره المعارف هن ر ، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، چاپ اول

3- میرزابیگی،علی.( 1370 ). نقش هنردرآموزش وپرورش وبهداشت روانی کودکان.انتشارات مدرسه ،تهران.

4- تسوی وربلوسکی، آر.جی، ( 1383 ). نور و تاریکی، . ترجمهی شیرین خادمی، فصلنامهی خیال، شمارهی 12

5- سایت اینترنتی http:// daneshnameh.roshd.ir