کاربرد روابط انسانی در واحد های آموزشی
کریم نصیریان - کارشناس ارشد مدیریت آ موزشی
مقدمه
طبق نظر فیلیپ کومبز ریشه همه مشکلات و بحرانهای تعلیم و تربیت در مدیریت آموزشی می باشد. درصورت اصلاح، تغییر و تحول اساسی در مدیریت آموزشی مسائل و مشکلات دیگر نظام آموزشی حل خواهد شد . که یکی از راه های اصلاح ، تغییر و تحول در مدیریت کار بست اصول روابط انسانی در سازمان های آموزشی می باشد. بکارگیری اصول روابط انسانی در تما م سازمانها باعث افزایش اثر بخشی و کار آیی سازمان می شود، محیط های آموزشی که صرفاً با انسانها سر و کار دارد، بهترین محل برای بهره مندی از مفاهیم و اصول روابط انسانی به منظور تحقق اهداف سازمانی و تامین بهداشت روانی افر اد می باشد.
متاسفانه امروزه مدیران مدارس ، با وجود باید های اداری، مقررات انعطاف ناپذیر، اشتغال به مسائل اداری، کار پردازی و ... فرصت کمی برای برقراری ارتباط با کارکنان می یابند و مدیر از ایفای نقش های اصلی خود به عنوان رهبر آموزشی در هدایت منابع مادی و انسانی در جهت رسیدن به اهداف سازمانی باز می ماند و عملکرد وی در حد یک فرد متصدی امور دفتری،اداری، کارپردازی تقلیل می یابد در حالیکه می توان از افراد دیگر برای انجام امورات مذکور استفاده کرد ، ولی اشخاص دیگر هرگز نمی توانند وظایف مدیر را در ارتباط با روابط انسانی انجام دهند.
تعریف روابط انسانی:
در خصوص روابط انسانی تعاریف متعددی از صاحبنظران مختلف داریم که هر یک از آنان به یک یا چند بعد از روابط انسانی توجه کرده اند .
برای نمونه به دومورد از آن تعاریف اشاره می شود.روابط انسانی کارکنان » : کیت دیویس معتقد است : روابط انسانی کارکنان شامل بررسی و مطالعه رفتار آدمیان در محیط کار و کوشش به منظور کسب نتایج بهتر در محیط کار روابط » خواهد بو د . و در جای دیگر می افزاید :روابط انسانی شامل برانگیختن افراد به منظور ایجاد همکاری بارور و سازنده است .
دانیل گریفیث معتقد است:
روابط انسانی خوب در مدیریت بر بنیانهای احترام متقابل ، نیت خیر ، ایمان به ارزشها و شئون انسانی و شخصیت های فردی استوار است و برای مدیر ضرورت دارد مهارتها را در ارتباط خودش با دیگران ، در هرموقعیت اجتماعی که قرار گرفته، پرورش داده . این مهارتها ، اجزای وحدت یافته مدیر هستند . و ممکن است از طریق شناخت محتوای روابط انسانی پرورش و بهبود یابند .
ضرورت کاربرد روابط انسانی در مدارس یکی از دلایل رکود فعالیت های مدارس از جمله افت
تحصیلی ، کاهش بهره وری، فقدان انگیزه در کارکنا ن ، عدم توجه به نیازهای روحی ، عاطفی ، فردی ومشکلات معیشتی می باشد. ممکن است مدیر مدرسه و یا مدیران و مسئولین آموزش و پرورش نتوانند در رفع مشکلات معیشتی کاری موثر انجام دهند . ولی می توا نند به جای برخورد خشک و مقررات اداری انعطاف ناپذیر اصول روابط انسانی را در ارتباط با کارکنان بکار گرفته و با تکریم آنان و بر قراری رابطه ی دوستانه و صمیمانه وتوجه به نیازهای روحی ، عاطفی و انتظاراتشان از سازمان و مسئولین، زمینه افزایش رضایت شغلی، تحقق اهداف سازمانی و فردی را فراهم سازند. که برای نظام آموزشی بار مالی هم به دنبال ندارد .
هیچ یک از سیستم های آموزشی دنیا با مقررات خشک و صدور دستور العمل های اداری به تنهایی نتوانسته اند مشکلات نظا م آموزشی خود را حل کنند مگر اینکه به تکریم معلم و عوامل آموزشی توجه کرده باشند.
بنابراین برای تحقق اهداف نظام آموزشی ناچار به کار بست اصول روابط انسانی در تمام سطوح نظام آموزشی بخصوص مدارس هستیم راهکارهای اجرایی (کاربرد آراء و نظ ر یه های صاحب نظران علم مدیریت و روابط انسانی در مدارس) شکل گیری نهضت روابط انسانی در تاریخ علم مدیریت نقطه عطفی محسوب می شو د . آرای اندیشمندان مختلف که در قالب این نهضت می اندیشند و می تواند در مدارس کار برد داشته باشند در اینجا گردآوری شده است:
-1 اگر همکاران در تصیمم گیری پیرامون مسائل واحد آموزشی مشارکت داشته باشند بسیاری از تبعات منفی تصمیم گیری انفرادی و مقاومت های احتمالی کاهش یافته و رضایت مندی بیشتری ایجاد خواهد کرد.
2- اعتماد متقابل کارکنان به همدیگر به دور از ریا و سازشکاری سبب تحکیم روابط انسانی می شود.
-3 خودشناسی کارکنان و آگاهی از استعداد بالقوه و حتی محدودیتهای خود از عوامل موثر در بهبود مناسبات مطلوب می باشد .
-4 داشتن نگرش و افکار منفی یک از موانع برقراری ارتباط مناسب می باشد از آن پرهیز نماییم.
-5 مدیران توجه داشته باشند روشن بودن خط م شی و سبک مدیریت در سلامت روانی کارکنان موثر می باشد.
-6 انتخاب کوتاهترین مسیر برای برقراری ارتباط داشتن ارتباط مستقیم و چهره به چهره بین کارکنان و یا ما بین مدیر و کارکنان بسیار موثر و ضروری می باشد.
7- ارزشیابی دقیق و منصفانه می تواند از ایجاد تعارض و تضاد کارکنان جلوگیری کند.
-8 تقسیم کار و مشخص کردن حدو مرز فعالیت وشرح وظایف افراد موجب کاهش درگیر ی آنان با افزایش روابط دوستانه همراه است. نتیجه گیری برای تحقق اهداف سازمانی در آموزش و پرورش، ایجاد فضای سرشار از اطمینان، دوستی، تفاهم، همیاری،
مدیران مد ارس و سایر دست اندر کاران نظام آموزشی ملزم به شناخت و بکار گیری اصول روابط انسانی هستند چرا که عدم آگاهی صحیح از راههای برقراری ارتباط مناسب، سبب می شود افراد در محیط های آموزشی بدرستی یکدیگر را درک نکنند و نتوانند ارتباط موثری با همدیگر داشته باشند در ای ن صورت تحقق اهداف مورد نظر با مشکل مواجه شده نارضایتی
شغلی، اتلاف منابع مادی و انسانی به همراه خواهد داشت.
پیشنهادات :
-1 کوشش در جهت تغییر نگرش در مدیران سطوح مختلف آموزش و پرورش به منظور پرهیز از روشهای مدیریت سنتی و استفاده از روشهای مدیریت نوین و توجه به تاثیر بکارگیری اصول روابط انسانی در تحقق اهداف سازمانی و تامین رضایت شغلی کارکنان باید
در سر لوحه برنامه ریزان و دست اندر کاران نظام تعلیم و تربیت قرار بگیرد.
-2 بالا بردن مهارتهای برقر اری روابط انسانی مطلوب در بین کلیه دست اندرکاران نظام آموزشی از طر یق آموزش های ضمن خدمت، حضوری، و غیر حضوری ، بر اساس نیاز سنجی علمی .
3- داشتن نگرش مثبت و سازنده ضمن تضمین و حفظ ارتباطات، اشتیاق به ادامه ارتباط، خلاقیت انسان را زیاد می کن د . و ویژگی های شخصیتی وی را شکوفا می سازد . بنابراین مدیران و مسئولین سطوح مختلف آموزش و پرورش با نگرش مثبت به عملکرد کارکنان نظارت نموده، و در بازرسی ها و بازدید ها اول نقاط مثبت و برجسته عملکرد کارکنان را سپس نقاط ضعفشان را یادآوری و برای رفع نقاط ضعف راهکارهای اجرایی و راهنمایی های لازم را ارائه نمایند. و از بازدید های سنتی مچ گیری پرهیز نمایند .تا بتوانند از طریق بهبود مناسبات و روابط انسانی به حل مشکلات کمک کنند .
-4 ساختار و تشکیلات آیین نامه ها و مقررات مدارس بایستی متناسب با اصول روابط انسانی متحول شود و از انعطاف لازم برخوردار گردد.
منابع
------------------------------------------------------------------------------------
-1 برقراری روابط انسانی در مدرس ه - منصور زینلی - ، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش – شماره 20
. وزارت آموزش و پرورش – بهار 1378
-2 روابط انسانی در سازمانهای آموزشی، غلامعلی سرمد -. انتشارات سمت ، تهران 1378
-3 روابط انسانی د ر مدیریت آموزشی – دانیل گریفیث ترجمه بخشی خداداد ، انتشارات سمندر 1375
-4 روابط انسانی و رفتار سازمانی ، مصطفی عسگریان –انتشارات امیر کبیر- تهران. 1
زهرا محبی/ دبیر هنر
مقدمه
رنگ ها جایگاه خاصی در زندگی انسان دارند . چنان با محیط اطراف ما همراه شد ه اند که تنها زمانی پی به وجودشان می بریم که یکباره خود را به ما نشان دهند
برای مثال هنگام خرید لباس ، موقع انتخاب رنگ اتاق ، پشت چراغهای راهنمایی ، موقع تماشای گل ها در تابستان یا برگ درختان در پاییز، طبیعی است که ما
هرکدام رنگی و یا رنگ هایی را در نسبت به سایر رنگها بیشتر دوست داشته باشیم و یا اینکه زیاد خوشایند ما نباشند . معلوم است که رنگ پیراهن و زینت آلات ، خانه و اتومبیل را از رنگ های مورد علاقه مان ا نتخاب می کنیم . این موضوع مشخص می کند که هر رنگ احساس خاصی را در ما به وجود می آورد .
رنگ نیرویی را در اختیار ما می گذارد که طبیعی و شفابخش است . رنگ می تواند روح و روان انسان را شفا دهد و نشاط آور باشد .البته در صورتی که یاد بگیریم دیدی آگاهانه نسبت به رنگ داشته باشیم و تأثیر آ نها را درک کنیم .
رنگها و ویژگیهای روانی آنها رنگ بیانگر و بازتاب احساسا ت ماست و ارتباط
محسوسی با زندگی ما دارد رنگ چون طول موج دارد در حیطه علم نیز بررسی می شود با این حال مانند روان انسان غیر ملموس اس ت . نیوتن اولین کسی بود که
درباره ی ویژگی ماهیت نور تحقیقاتی کرد و آزمایشهای گوناگونی را انجام داد تا توانست نور سفید مثلاً نور خورشید را با عبور از یک منشور به رنگ های دیگر تجزیه کند . موفقیت دیگر نیوتن این بود که ثابت کرد هرکدام از رنگ ها طول موج مخصوصی دارند و نور خود را در سطح انرژی متفاوتی ساطع می کنند برای درک بهتر این موضوع می توان امواج دریا را پیش خود تصور کنید. موج های بلندتر نیروی فوق العاده زیادی دارند یعنی امواج بلندتر انرژی جنبشی بیشتری نسبت به مو ج های کوچکتر دارند . طبق این الگو سطح انرژی هر رنگ با رنگ دیگر فرق می کند . این کشف نیوتن سرآغاز پژوهش هایی درباره ماهیت رنگ ها ، چگونگی انتشار انرژی جنبشی و علت درخشندگی خیره کننده آ نها بود . شاید در کودکی ساعت ها غرق نقاشی کردن می شدیم .
دنیای اطراف را فراموش می کردیم و از رنگ کردن لذت می بردیم . نقاشی کردن در کودکی اولین تلاش ناخود آگاه ما برای استفاده از نیروی درمانی رنگ ها بوده است.
رنگ ها بیانگر ناراحتی های روحی و ذهنی هستند ، حالت هایی که جرأت بیان آن را به دیگرا ن نداریم رنگ ها به ما تعادل روحی می دهند و این چیزی جز سلامت روانی نیست . روشهای مختلفی در جهت رسیدن به آر امش روانی با استفاده از رنگ ها وجود دارد که به مواردی از آنها اشاره میشود .
تمرکز بر رنگ
بهترین حالت انجام دادن این تمرین قرار گرفتن با چشم بسته مقابل یک منبع نور قوی ، مثل یک نقطه نورانی است. در هوای آزاد تا جایی که برای چشمها ضرر ندارد در کمال آرامش مقابل منبع نوری قراربگیرید ، نور براحتی از بین پلکها وارد چشم می شود . بعد از مدتی جلوی چشم نور قرمز خیره کنند ه ای می بینید .
سعی کنید با اراده ، رنگ قرمز جلوی چشم را به رنگ های زرد ، سبز یا آبی تغییر دهید . یا برعکس قرمز را به بنفش ، آبی ، سبز و زرد تغییر دهید .
وقتی بر روی رنگ های گرمی چون قرمز ، نارنجی و زرد تمرکز کرده باشید ، پلکها براحتی از هم باز می شوند . اما با رنگ های سردی چون فیروزه ای ، آبی و بنفش احساس می کنید پلک ها سنگین شد ه اند . این تمرین را با رنگ های دلخواه خود انجام دهید .
رنگ هایی که بر آنها تمرکز م ی کنید باید خالص و شفاف باشند تا تاثیر شان بیشتر شود و از رنگ هایی که سیاه و سفید در آنها باشد استفاده نکنید .
در موقع انجام دادن تمرین راحت و منظم نفس بکشید و خیلی طبیعی باشید اگر تمرین تمرکز روی دایره رنگ را تنها دوبار در هفته و هر بار بمدت ده تا پانزده دقیقه
انجام دهید ، خیلی زود بر افکارتان مسلط خواهید شد . به علاوه این تمرین کمکی است تا شما به سلامت روحی ، روانی و جسمی پایدار برسید.
چگونگی انتخاب رنگ و تأثیر آن بر روان انسان تمرکز بررنگ ها ، به ویژه در هنگام ابتلا به بیماری ، یا وقتی که قصد دارید عضوی از بدن را تقویت کنید ،
توصیه می شود ، به عنوان مثال : برای درمان افسردگی و احساس تنهایی ، تمرکز بر رنگ های گرم ، نشاط آور خواهد بود . نارنجی به عنوان نقطه عطف گرمای طیف
نور ، احساس گرمای شدیدی را در انسان پدید می آورد وقتی تصمیم می گیرید رنگ درمانی را انتخاب کنید ، باید به این نکته توجه داشته باشید که تطابق رنگ انتخابی با رنگ لباستان بر روند درمان تأثیر می گذارد . رنگ لباس بخصوص لبا س های زیر تأثیربسیار زیادی بر درمان دارد ، چون بدن در مقابل امواج رنگ ها مقاومت می کند و مدتی طولانی طول میکشد تا با آنها ارتباط برقرار کنیم ، پس پوشیدن لباس
همرنگ با رنگ مورد آزمایش در تسریع ایجاد ارتباط مؤثر است . رنگ هایی که برای لباس رو انتخاب م ی کنید ، به طور مستقیم و غیر مستقیم بر رفتار شما تاثیرمی گذارد . از یک طرف بر رفتار شما و از طرف دیگر بر رفتار افرادیکه با آنها برخورد می کنید . آنها مطابق با رنگی که لباستان دارد ، واکنش نشان می دهند . مثلاً همه می دانیم رنگ سیاه ناخواسته انسان را از محیط اطراف جدا می کند ، چون درخشش رنگ سیاه حاکی از انزوای مطلق است . آبی نماد روان است رنگ آبی احساس سرما را در ما بوجود می آورد . از نظر پزشکی این رنگ به مفهوم انقباض است، بنا براین برای درمان تب مؤثر است و اغلب در درمان التهاب های پوستی به کار می رود .
فشارخون را می توان به کمک رنگ آبی پایین آورد . هنگام بیماری و خستگی نیاز به این رنگ بیشتر می شود. با این حال اگر بیشتر رنگ به کار رفته درنقاشی آبی باشد توصیه می شود اتاق خواب کسانی که دچار اختلالات خواب هستند به رنگ آبی باشد ، نور آبی روشن انسان را به خوابیدن ترغیب می کند و سیستم عصب را عمیقاً آرام می نماید. آبی رنگیست که احساس رضایت را در انسان به وجود می آورد. اگر در نقاشی تعادلی از رنگ های زرد و آبی باشد نشان از تعادل روحی و روانی نقاش دارد . آبی رنگ محافظه کاری ، موفقیت ، فداکاری ، تفکر و درون نگری است ،
بنابراین آبی مشخصه افرادی است که با تلاش و کوشش به موفقیت می رسند . با دیگران روابط مناسبی دارند و به ندرت کا ر ی را براساس تمایلات آنی خود انجام میدهند اما با دقت و مهارت آن را کنترل می کنند رنگ قرمز در روان شناسی به مفهوم اعتماد بنفس است، از این رو در درمان ترس از این رنگ بهره می گیرند در رنگ درمانی برای به جریان انداختن مجدد انرژی ذخیره شده بدن و افزایش گرما ی آن از رنگ قرمز استفاده می کنند . رنگ قرمز به ویژه زمانی که با زرد مخلوط می شود ، بدن را گرم م ی کند و انرژی آنرا بالا می برد توجه داشته باشید رنگ قرمز بیش از هر چیزباعث تحریک سرخرگها م ی شود که سلامت و نشاط فراوانی به دنبال دارد و در درمان سستی ، بی حالی و افسردگی بسیار مؤثر است . رنگ قرمز در درمان بیماری های خونی بسیار مؤثر است . مثلاً در درمان مسمومیت های خونی ، لباس های زیر بیمار باید برای مدت طولانی – تقریباً 2 تا 3 ماه رنگ قرمز خالص باشد و روزانه پانزده تا بیست دقیقه غرق تماشای رنگ قرمز خالص شود ، یا فکرش را روی رنگ قرمز متمرکز کند. در موقعی که احساس کردید بدنتان کمبود انرژی دارد و یا ضعف جسمی دارید ، رنگ قرمز را در ذهنتان تصور کنید . رنگ زرد بیشتر با روح و روان سر و کار دارد ، هم افراد عاقل و با هوش آن را انتخاب می کنند ، هم افراد عقب مانده ذهنی . سر و کار داشتن بارنگ زرد به ما کمک می کند تا به مجهولات و اختلالات وجودمان پی بریم . نیروی شفابخش رنگ زرد ، بیانگر حالات زنانه این رنگ است.
تیپ زرد به نوآوری ، خلاقیت و حکمت علاقه مند است . زرد در درمان افسردگی های عصبی به خوبی کارساز است و به عنوان درمان ضد افسردگی شناخته شده است در درمان افسردگی با رنگ زرد معمولاً بدن واکنش های دفاعی چون سوزش چشم از خود بروز می دهد ، اما درست با همین تحریک چشم ، سیستم عصبی نیز تحریک می شود و به این طریق تمام بدن نیرویش را برای مقابله با افسردگی فرا م ی خواند ، چون رنگ زرد سیستم عصبی را نیز تحریک می کند ، این نامیده اند . رنگ زرد در « خوراک اعصاب » رنگ را کارهایی که تفکر و خلاقیت در آنها نقش دارد
سودمند است ، از این رو توصیه می شود به میز تحریرتان رنگ زرد بزنید .
مبانی روانشناسی و جمع بندی کلی از خصوصیات برخی از رنگ ها خاکستری : گوشه گیری ، عدم فعالیت و بی تفاوتی
آبی : نیاز به آرامش کامل و خشنودی خاطر و علاقه مند زیاد به دوستان و نزدیکان .
سبز : پشت کار و استقامت ، قدرت اراده ، غرور و بلند پروازی
قرمز : داشتن آرزوهای بسیار – شور و شوق زندگی – تهور و قدرت اراده
زرد : پیشرفت بلامانع ، امید به حل مشکلات زندگی
بنفش : روحیه شاعرانه و رومانتیک ، دوستار هنر و زیبایی ، متکی بودن بر دیگران
قهوه ای : نیاز شدید به آسایش جسمی و روحی ، فعال ، علاقه بسیار زیاد به خانواده
سیاه : بی علاقگی به زندگی ، نفی هرچیز ، بدبینی و ناباروری و لجاجت
آبی تیره (سرمه ای ) : اندیشیدن درباره ی این رنگ از یک تاثیر آرامبخش در سیستم اعصاب مرکزی برخوردار است ، آبی تیره از عمق و کمال چشمگیری برخوردار است ، به ویژه مطلوب افرادی است که اضافه وزن دارند و نشانگر خشنودی و کامیابی است
نتیجه دیدگاههای مربوط به ماهیت رنگ ها را دانستیم .ولی مهمترین دیدگاه این است که رنگ با دیگر پدید ه های طبیعی تفاوت دارد و این جمله نشانگر پیچیدگی مفهوم
رنگ است که هرکس با رنگ سرو کار دارد باید برای فهمیدن آن پا به دنیای رنگ ها بگذارد.
منابع :
1- آژند، یعقوب؛ و دیگران، ( 1385 ). مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران، چاپ اول.
2- پاکباز، رویین، ( 1383 ). دایره المعارف هن ر ، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، چاپ اول
3- میرزابیگی،علی.( 1370 ). نقش هنردرآموزش وپرورش وبهداشت روانی کودکان.انتشارات مدرسه ،تهران.
4- تسوی وربلوسکی، آر.جی، ( 1383 ). نور و تاریکی، . ترجمهی شیرین خادمی، فصلنامهی خیال، شمارهی 12
5- سایت اینترنتی http:// daneshnameh.roshd.ir
این وبلاگ از همه دست اندرکاران و صاحبنظران واساتید و
اولیاء محترم جهت پر بارتر نمودن وبلاگ دعوت به
تبادل افکارواندیشه درچارچوب مقررات آموزشی می نماید.
با احترام
مدرسه راهنمائی پسرانه شاهد ناحیه ۲ اردبیل